Jak wyglądały dawne miejskie kąpieliska? Jakie wolno było nosić stroje kąpielowe? Czym był wóz kąpielowy? Na te i inne pytania znaleźć będzie można odpowiedzi dzięki nowej, już otwartej wystawie w Domu Uphagena – Oddziale Muzeum Historycznego Miasta Gdańska, zatytułowanej „Gdańszczanin na plaży. Gdańskie kąpieliska morskie do 1939 roku”. Wystawa będzie czynna do 29 października 2017 r.
– To wystawa typowo wakacyjna. Będzie trwała przez całe lato i prawie do końca października, żeby po wakacjach grupy szkolne miały okazje ją zobaczyć – mówi kurator wystawy „Gdańszczanin na plaży. Gdańskie kąpieliska morskie do 1939 roku” dr Janusz Dargacz.
Wystawa opowiada o gdańskich kąpieliskach, położonych w dzisiejszych granicach administracyjnych Gdańska. – Pominęliśmy Sopot celowo, z różnych względów, chociaż de facto był traktowany jako podgdańskie kąpielisko, gdańszczanie bardzo tam chętnie wypoczywali. Jednak Sopot byłby dominujący na tej wystawie, natomiast nam zależało na wyeksponowaniu mniejszych kąpielisk – tłumaczy kurator.
Zamiast Sopotu zobaczymy więc dawne Brzeźno, Jelitkowo, Westerplatte, Wisłoujście, Stogi i Sobieszewo – kąpieliska morskie, które powstały w okolicach Gdańska w okresie od około 1800 do 1939 roku.
Wystawa została skomponowana przede wszystkim w oparciu o karty pocztowe z epoki i reprodukcje zdjęć, ponieważ jak tłumaczy kurator, ten materiał dla kąpielisk jest bardzo bogaty. Ponadto w salach wystawowych Domu Uphagena będzie można zobaczyć między innymi dawne foldery turystyczne zachęcające do odwiedzania podmiejskich kąpielisk, oryginalne mapy ukazujące gdańskie wybrzeże, plany archiwalne i projekty atchitektoniczne, przykłady typowych pamiątek turystycznych z przełomu XIX i XX wieku, a nawet stroje z epoki – w tym kostiumy kąpielowe z lat 20. XX wieku.
Część wystawy poświęcona kąpieliskom poprzedzona została wstępem dotyczącym zwyczajów kąpielowych czy kąpielisk w Europie.
– Tematem, który wzbudza szczególne zainteresowanie jest wóz kąpielowy – zdradza dr Janusz Dargacz. – To rzecz dzisiaj zupełnie nieznana. Urządzenie zostało skonstruowane w Anglii w I połowie XVIII wieku. Był to rodzaj drewnianego domku osadzonego na czterech kołach. Wciągany był do morza przez konia – kiedy wóz stał na brzegu, wchodził do niego kąpielowicz, a wóz przetaczany był kilkadziesiąt metrów w głąb morza. Następnie kąpielowicz wychodził w stroju kąpielowym, bądź rozbierał się, bo przez długi czas korzystano z kąpieli nago, i korzystał z kąpieli.
Żeby ochronić ówczesnych nagusów przed ciekawskimi spojrzeniami gapiów, projektowano nawet wozy z rozpinaną markizą. Jak tłumaczy kurator, była to częsta praktyka. – Wynikało to z ówczesnych zwyczajów. Nie do pomyślenia wtedy było, żeby w stroju kąpielowym, a więc w stroju niekompletnym – a co dopiero nago – występować w miejscu publicznym, na ogólnie dostępnej plaży.
Powód używania wozów kąpielowych był jeszcze jeden. – Kąpiele w morzu traktowane były jako zabiegi lecznicze i często korzystały z nich osoby starsze czy chore. Zwyczajnie łatwiej było im podjechać takim wozem, niż przedzierać się przez fale – dodaje kurator.
Moda na wozy kąpielowe rozprzestrzeniła się przede wszystkim nad Morzem Północnym – stosowane były m.in. we Francji, Belgii, Holandii i Danii. Ich popularność trwała przez cały XIX wiek aż do XX wieku, kiedy z nich całkowicie zrezygnowano.
Więcej o wozach kąpielowych i innych zwyczajach ówczesnych plażowiczów, a także o dawnych strojach kąpielowych, dowiedzieć się można z wystawy „Gdańszczanin na plaży. Gdańskie kąpieliska morskie do 1939 roku” w Domu Uphagena – Muzeum Wnętrz Mieszczańskich (Gdańsk, ul. Długa 12). Czynna jest od 22 czerwca do 29 października 2017 r., codziennie w godzinach: poniedziałki godz. 10-13, wtorek-sobota godz. 10-18, niedziela godz. 11-18. Bilety: normalny 10 zł, ulgowy 5 zł, w poniedziałki wstęp wolny.
Żródło: Redakcja gdansk.pl
